اظهارنامه مالیاتی

اظهارنامه مالیاتی یکی مهمترین وظایف شرکت ها و موسسات مشمول پرداخت مالیات است که باید، همه ساله از جانب آن ها تنظیم شده و به سازمان مالیاتی کشور ارائه شود. تمامی اشخاص مشمول مالیات، اگر تمایل به بهره مندی از برخی بخشودگی ها و معافیت های مالیاتی دارند، باید به انجام این تکلیف قانونی خود در موعد مقرر بیش از بیش مبادرت ورزند. بی شک همه ما می دانیم که مالیات مستقیم بر درآمد و دارایی یکی از مهمترین درآمد دولت است. بنابراین هر چقدر نظام مالیاتی یک کشور سالم بوده و افراد مشمول آن بی غل و غش این وظیفه قانونی خود را انجام دهند، اقتصاد کشور نیز از رونق خوبی بهره مند خواهد بود. به طور کلی اخذ و پرداخت مالیات مطابق با اصول کلی آن نشان دهنده سلامت سیستم مالی هر کشور بوده و برعکس هر چقدر میزان فساد مالی در کشوری بالا باشد به طبع آن اخذ و پرداخت مالیات نیز با مشکلات بزرگی رو به رو خواهد بود.

فلسفه اخذ و پرداخت مالیات چیست؟

مالیات واژه ای آشنا بوده و همه ما کم و بیش با آن آشنا هستیم. مالیات همان پولی است که هر ساله دولت از مردم دریافت می کند. طبق قانون نه فقط در کشور ما بلکه در همه جای دنیا سکنه یک کشور موظف هستند مبلغی از ثروت و درآمد خود را به دولت پرداخت کنند. دولت نیز موظف است مقادیر اخذ شده به عنوان مالیات را صرف آبادانی کشور نماید. در واقع یکی از راه های حفظ حیاط هر جامعه داشتن نظام مالیاتی سالم است.

البته باید متذکر شویم که پرداخت مالیات به دولت به دو شیوه مستقیم و غیر مستقیم صورت می ‌گیرد که مالیات های مستقیم مشمول همه اقشار جامعه نبوده و تنها اشخاصی که دارای اموال و درآمد مازاد بر مصرف خود هستند باید در راستای کمک به فراهم نمودن مخارج اداره کشور به دولت کمک می کنند.

طبق قوانین موجود در کشور ما نحوه محاسبه مالیات به شکل خود اظهاری و علی الرأس بوده که در حال حاضر تمایل نظام مالیاتی کشور بیشتر بر روی نظام خود اظهاری معطوف شده است.

پرداخت و اخذ مالیات در روش خود اظهاری به نحوی است که میزان مالیات دریافتی از اشخاص حقیقی و حقوقی بر مبنای اظهارنامه ای که خود آن ها تنظیم می کنند تعیین می گردد. به این ترتیب اشخاص موظف هستند هر سال در سال مالیاتی مقرر شده در قانون اظهارنامه فوق را تنظیم کرده ارسال کنند.

ماده ۱۵۵ قانون مالیاتی کشور مرتبط با سال مالیاتی بوده و مطابق با متن آن، سال مالیاتی یکی از موضوعات مرتبط با مالیات های مستقیم بوده و از اول فروردین ماه تا آخر اسفند یک سال شمسی را شامل می شود. بنابراین اشخاص مشمول پرداخت مالیات در این مدت فرصت دارند اظهارنامه مالیاتی آن سال را تسلیم کنند.

اظهارنامه مالیاتی چیست؟

 اظهارنامه مالیاتی کارنامه مالی اشخاص حقیقی و حقوقی است که از طرف خود آن ها به منظور شرح وضعیت درآمد در طی یک سال شمسی به سازمان مالیاتی کشور، تحویل داده می شود. به طور کلی تمامی اشخاص حقیقی دارای پیشه و اشخاص حقوقی که طبق تعریف قانون مشمول پرداخت مالیات هستند، باید هر ساله اظهارنامه مالیاتی خود را تنظیم کرده و به سازمان مالیاتی کشور تسلیم کنند.

عدم اعتنا به این وظیفه قانونی و ارسال اظهار نامه مالیاتی به شکل کاملا صحیح و واقعی به همراه مستندات آن، علاوه بر آن که اشخاص مشمول را مستحق دریافت جریمه می داند، امکان بهره‌مندی از یک سری معافیت ها را نیز از آن ها سلب خواهد کرد.

 بنابراین تقدیم به موقع اظهارنامه مالیاتی و شرح دقیق رویدادهای مالی همراه با مدارک و ادله قانونی آن به مرجع ذیصلاح یکی از نشانه های بارز اشخاص حقیقی و حقوقی وظیفه شناس به شمار می رود. در حال حاضر برخلاف گذشته که دفترچه اظهارنامه مالیاتی به صورت نسخه های چاپی بود، تمام مراحل و فرایند این کار آنلاین شده و دیگر نیاز به تهیه دفترچه های کاغذ نیست.

بلکه اشخاص مشمول مالیات در موعد مقرر شده در قانون، می توانند از طریق لینک سایت سازمان مالیاتی کشور برای این منظور اقدام کرده و با صرف اندکی وقت بار این وظیفه را از روی دوش خود بردارند. شکل و اشکال اظهارنامه مالیاتی، متناسب با نوع فعالیت اشخاص متفاوت بوده و باید هنگام دانلود آنلاین به این نکته توجه داشته و اظهارنامه مالیاتی را متناسب با نوع شخص و فعالیت دانلود کرد.

چه کسانی موظف به ارائه سالانه اظهارنامه مالیاتی هستند؟

همانطور که متوجه شدید تنظیم و ارائه اظهارنامه مالیاتی، برای مالیات های مستقیم بوده و طبق قانون تمامی اشخاصی که مشمول پرداخت مالیات مستقیم بر درآمد و داری هستند باید در موعد مقرر جهت تنظیم اظهارنامه مالیاتی نیز اقدام کنند. طبق قوانین حاکم بر نظام مالیاتی کشور ما تنظیم و ارائه اظهارنامه هر ساله مالیاتی شامل اشخاص زیر می شود.

• تمام اشخاص حقیقی که در کشور جمهوری اسلامی ایران فعالیت داشته و از پرداخت مالیات معاف نیستند
• تمامی اشخاص حقوقی که در کشور جمهوری اسلامی ایران دارای فعالیت بوده و از پرداخت  مالیات معاف نیستند
• تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی که ایرانی در خارج از کشور  مشغول به فعالیت هستند
• تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی مقیم خارج از کشور که دارای درآمد ‌در ایران هستند.
• کلیه اتباع غیر ایرانی حقیقی یا حقوقی که در ایران دارای درآمد هستند.

اقدامات لازم جهت ارسال آنلاین اظهارنامه مالیاتی

همانطور که گفتیم در حال حاضر انجام تمام فرایند تنظیم و ارسال اظهارنامه مالیاتی به صورت آنلاین برای مشمولان امکان پذیر است. منتهی جهت انجام این وظیفه به صورت اینترنتی، اشخاص باید در ابتدای امر یک پیش ثبت نام الکترونیکی انجام داده و صحت اطلاعات الکترونیکی خود را مورد راستی آزمایی قرار ددهند

برای این منظور لازم است که به سامانه الکترونیکی مودیان یا آدرس http://www.tax.gov.ir مراجعه کرده و اظهارنامه مالیاتی الکترونیکی را دانلود کرد. پس از دانلود نرم افزار مورد نظر را روی سیستم خود نصب کرده و سپس وارد آن شد. حال بابد جهت راستی آزمایی اطلاعات شخصی، تمامی اطلاعات هویتی خواسته شده در سامانه را به صورت کاملا دقیق وارد کرده و سپس به سراغ تکمیل جداول اطلاعاتی مالی رفت.

پس از تکمیل باید اظهارنامه فوق را به سازمان مالیاتی کشور ارسال کرده و کد رهگیری الکترونیکی صدور قبض مالیات را دریافت نمود. حال با استفاده از کد دریافتی می توان جهت صدور و پرداخت مالیات اقدام کرد.

موعد تسلیم اظهارنامه مالیاتی اشخاص

موعد ارائه اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی و حقوقی به صورت آنلاین به سازمان مالیاتی کشور، با یکدیگر متفاوت است. به عبارت دیگر قانون، موعد تسلیم کارنامه مالی اشخاص حقوقی ۴ ماه پس از پایان سال مالی و برای اشخاص حقیقی ۳ ماه پس از پایان سال مالی تعیین شده است.

به این ترتیب اگر هر کدام از اشخاص مذکور در موعد مقرر جهت تسلیم اظهار نامه مالیاتی خود به سازمان مالیات کشور اقدام نکنند، مشمول جریمه های تعیین شده در قانون خواهند شد. لازم به ذکر است که اگر در یک سال مالی، هیچ سود و درآمد مالی عاید اشخاص حقیقی و حقوقی مشمول پرداخت مالیات نشده باشد، باز هم این افراد موظف به تهیه و تنظیم اظهارنامه مالیاتی هستند.

عواقب عدم تسلیم اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرر

همانطور که گفتیم، تسلیم به موقع اظهارنامه مالیاتی حتی در صورت عدم درآمد در یک سال مالی، برای افراد مشمول با یک سری پیامدهایی به همراه است که در این بخش از مقاله تصمیم داریم به معرفی آن ها بپردازیم.

اولین و همچنین مهم ترین پیامدی عدم تسلیم به موقع اظهارنامه مالیاتی به سازمان مالیاتی کشور محروم شدن اشخاص از تمامی بخشودگی ها و معافیت های مالیاتی کشور است. گاهی اوقات شرایط و اوضاع مالی و درآمدی موسسات به نحوی است، که طبق قانون شرایط بهره مندی از برخی معافیت ها و بخشودگی ها برای آن فراهم می باشد. اما این اشخاص به دلیل بی اعتنایی به انجام به موقع وظیفه قانونی خود، امکان  بهره مندی از این حق را به راحتی از خود سلب می کنند.

به طور کلی در قانون مالیاتی کشور، یک سری معافیت های سالانه برای اشخاص حقیقی تعیین می شود. در واقع معافیت های مذکور فقط مشمول حال اشخاص حقیقی است که در صورت عدم تسلیم به موقع اظهار نامه مالیاتی این حق از آن ها سلب شده و باید طبق قوانین جاری تمام و کمال سهم مالیات خود را به دولت پرداخت کنند.

طبق قانون امور مالیاتی کشور، یک سری معافیت های مالیاتی برای اشخاص حقوقی به عنوان معافیت مالیاتی در طول ۵ ساله توسعه اقتصادی در نظر گرفته می شود که اگر اشخاص حقوقی به موقع جهت تقدیم اظهار نامه مالیاتی خود اقدام نکنند از تمام مزایا و معافیت های موجود در این طرح بی نصیب خواهند ماند.

عدم بهره مندی از معافیت مالیاتی با نرخ صفر که در سال ۱۳۹۵ تصویب شده است نیز، از دیگر حق و حقوقی است که اگر اشخاص به موقع اظهارنامه مالیاتی خود را تسلیم نکنند از آن محروم خواهند شد.

جرایم پیش بینی شده در قانون جهت تسلیم به موقع اظهار نامه مالیاتی

همانطور که ملاحظه فرمودید؛ عدم تسلیم به موقع اظهار نامه مالیاتی، اشخاص حقیقی و حقوقی را از تمام معافیت های پیش‌بینی شده در قانون محروم می سازد. اما باید بگویم که پیامدهای عدم پرداخت به موقع این کارنامه مالی فقط به اینجا ختم نشده و اشخاص خاطی از این وظیفه مهم قانونی، مشمول جرایم دیگری نیز خواهند شد. به عبارت دیگر در قوانین کشور ما برای اشخاصی که اظهارنامه مالیاتی خود را در موعد مقرر تسلیم نمی کنند یک سری جرایم غیر قابل بخشش نیز پیش بینی شده است.

مطابق با اصلاحیه قانون مالیات های مستقیم سال ۱۳۹۵، در صورتی که اشخاص حقوقی و حقیقی در موعد مقرر در قانون جهت پرداخت اظهارنامه مالیاتی اقدام نکنند، محکوم به پرداخت جریمه غیر قابل بخشش هستند. جریمه در نظر گرفته شده در قانون فوق الذکر برای اشخاص حقوقی ۳۰ درصد مالیات متعلقه و برای اشخاص حقیقی ۱۰ درصد مالیات متعلقه می باشد.

همچنین اگر اشخاص جریمه مالیات ابزاری را در موعد مقرر پرداخت نکنند باز هم محکوم به پرداخت جریمه هستند که در این صورت ۲.۵٪ کل مبلغ مالیات به ازای هر ماه که نسبت به پرداخت تاخیر رخ می دهد محاسبه می شود. بنابراین هر چقدر پرداخت با تاخیر به همراه باشد، بر مبلغ جریمه نیز به صورت ماهانه افزوده می گردد. البته علاوه بر جرایم فوق، یک سری جرایم ثانویه دیگر نیز در قانون پیش بینی شده است که این جرایم شامل ضبط اموال، ممنوع الخروج شدن و … می باشد.

باید متذکر شویم که مودیان حقیقی و حقوقی نگهداری دفاتر قانونی نیز اگر به انجام وظایف خود در این باره امتناع ورزند، در برابر قانون قرار گرفته و جریمه خواهند شد. در واقع این افراد وظیفه دارند هر چه زودتر دفاتر قانونی پلمپ شده را به سر ممیزان اداره مالیاتی محدوده محل خدمت خود تسلیم کنند. در صورتی که در انجام این کار تاخیر نمایند، طبق قانون باید ۲۰ درصد برای هر یک از مواردی که در ارائه آن تاخیر کرده اند را به عنوان جریمه پرداخت کنند.

البته ناگفته نماند که در قانون برای اشخاص خوش حسابی که پی به اهمیت امر مالیات در کشور برده و برای پرداخت به موقع آن در موعد مقرر در قانون، جهت تنظیم و تسلیم اظهارنامه مالیاتی  اقدام می کنند، نیز قانون یک سری مزایایی را در نظر گرفته است.

به عبارت دیگر در قوانین مصوب برای اظهار نامه مالیاتی،  آن دسته از اشخاص مشمول مالیات را که سه سال متوالی در موعد مقرر حهت اظهارنامه مالیاتی خود به طور دقیق و بی عیب و نقص اقدام کرده اند تا پنج درصد از پرداخت مالیات خود معاف می شوند. این مبلغ برای بسیاری از شرکت ها و بنگاه های اقتصادی یک مبلغ قابل ملاحظه ای می باشد.

شرایط اصلاح اظهار نامه مالیاتی پس از تسلیم

لازم به ذکر است که تحت شرایطی امکان اصلاح اظهارنامه مالیاتی پس از تسلیم آن به سازمان مالیاتی کشور وجود دارد. به این ترتیب اشخاصی که به هنگام تنظیم اظهارنامه بنابر دلایلی اعم از سهوی و یا عمدی برخی از بندهای آن را اشتباه پر کنند، طبق ماده ۲۲۶ قانون مالیات های مستقیم تا یک ماه پس از تسلیم امکان اصلاح آن را دارند.

مرجع رسیدگی به اختلافات مالیاتی در کشور

ماده ۱۷۰ قانون اصلاحی مالیات های مستقیم مرجع ذیصلاح جهت رسیدگی به اختلافات مالیاتی را شورای حل اختلاف مالیاتی معرفی کرده است. بنابراین تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی جهت دادخواهی و احقاق حق و حقوق تضعیف شده خود می تواند به مرجع مذکور مراجعه کنند.

البته در برخی موارد خاص قانون گذار مرجع دیگری نظیر دیوان عدالت اداری، شورای عالی مالیاتی، هیئت حل اختلاف مالیاتی و اداره امور مالیاتی  را برای این منظور معرفی کرده اما به صورت عام مرجع رسیدگی کننده به اختلافات مالی مرجع نام برده است.