ترخیص کالا خارجی

ترخیص کالا خارجی فرآیندی است که در طی آن تمامی بازرگانان داخلی و خارجی  جهت خارج کردن کالای مورد نظر خود از کشور باید آن را پشت سر بگذارند. فلسفه روی کار آمدن ادارات گمرک در شهرهای مرزی و بندری و غیره با دنبال کردن دو هدف مهم از طرف دولت ها صورت می گیرد اول، کنترل و نظارت بر بارها و محموله صادراتی و وارداتی به کشور و هدف دوم شامل کسب منبع درآمدی برای اداره کشور می باشد. در این مقاله قصد داریم در رابطه با قوانین گمرکی حاکم بر صادرات کالا از داخل به خارج صحبت کنیم. لطفاً اگر به دنبال کسب اطلاعات، در این باره هستید، همچنان همراه ما بمانید و با صرف اندکی وقت مطالب ارائه شده را مطالعه بفرمایید.

ترخیص کالا خارجی از گمرک به چه معناست؟

منظور از ترخیص کالا خارجی از گمرک شامل تمامی اقدامات و اعمالی است که، تاجران به منظور خارج کردن کالا از گمرک و کشور باید انجام دهند. بنابراین تاجران برای خارج نمودن یک کالا تا زمانی که مجوزهای قانونی مورد نیاز که از طرف اداره گمرک صادر می شود را دریافت نکند حق خارج شدن از کشور را ندارد.

به این ترتیب در صورت عدم اعتنا به قوانین و خارج نمودن کالا و محصولات داخلی بدون اخذ مجوزهای لازم، تاجر دچار جرم شده و باید منتظر پیامدهای ناشی از اعمال خود از جانب قانون باشد.

به عبارت دیگر اداره گمرک دروازه خروج کالاهای صادراتی بوده و هیچ راه قانونی دیگری برای خارج نمودن کالا و محصولی  از کشور وجود ندارد. به این ترتیب می توان نتیجه گرفت که مفهوم کلی ترخیص کالا خارجی، شامل اخذ مجوزهای قانونی مورد نیاز و پیمودن مراحل قانونی ترخیص کالا از گمرک می باشد.

اداره گمرک به چه کالاهای اجازه خروج را می دهد؟

طبق قوانین حاکم، بر حوزه صادرات در کشور ما به طور کلی کالاهای صادراتی به سه دسته تقسیم می شوند که این سه دسته شامل کالاهای مجاز صادراتی، کالاهای مشروط صادراتی و کالاهای ممنوع صادراتی هستند که در ادامه مطالب آن ها را معرفی خواهیم کرد.

• کالاهای مجاز صادراتی: کالاهای مجاز صادراتی شامل تمامی کالاهایی هستند که خروج آن ها از کشور با رعایت ضوابط، قانونی مجاز بوده و نیاز به کسب مجوز ندارند. بنابراین تاجران بین المللی به راحتی مجاز به خروج آن ها از کشور و عرضه به بازارهای جهانی هستند.
• کالاهای صادراتی مشروط:

اما برخی از کالاها که در قوانین مربوطه مشخص می باشند، قابلیت صادرات به خارج از کشور را دارند. منتهی خارج نمودن آن ها از کشور تحت شرایط خاصی امکان پذیر بوده و نیاز به کسب مجوز از مراجع ذیصلاح دارد. به عنوان مثال پیش نیاز صادرات فلز قراضه نیازمند کسب مجوز و اجازه از سازمان انرژی اتمی کشور می باشد.

• کالاهای ممنوعه صادراتی:

در مقابل دو‌ دسته ذکر شده کالاهایی وجود دارند که صادرات و خارج کردن آن‌ها به موجب قانون و شرع مقدس اسلام ممنوع می باشد. زیرا منجر به تضعیف پایه های اقتصاد کشور، افزایش رانت خواری و غیره می شوند. این کالاها تحت عنوان کالاهای ممنوعه صادراتی شناخته شده هستند و در متن قانون به طور صریح به آن ها اشاره شده است.

در حال حاضر لیست کالاهای ممنوعه صادراتی حدوداً  شامل ۵۲ رقم کالا می باشد. البته باید متذکر شویم که لیست مذکور، به طور دائم ثابت نبوده و در گذر زمان متناسب به شرایط، مصلحت عمومی جامعه و اقتصاد کشور ممکن است تغییر کرده و کم و یا زیاد شوند.

به همین دلیل یکی از اقدامات مهمی که تاجران برای صادرات باید انجام دهند استعلام لیست صادره کالاهای ممنوعه صادراتی، در بازه های زمانی کوتاه، حتی روزانه است.

مزیت های ترخیص کالا خارجی از گمرک

وضع مقررات گمرکی برای تجار بین المللی دارای مزیت های زیادی است که در ادامه مطالب ما سعی می ‌کنیم به برخی از مهمترین و ‌بارزترین آن‌ ها اشاره کنیم.

• راحت شدن نظارت دولت بر صادرات:

وضع مقررات گمرکی به نوعی امکان نظارت دولت مردان و همچنین جامعه بین المللی بر فعالیت بازرگانان را فراهم می سازد. به هر حال مبادله کالا در سطح بین‌المللی هیچ تفاوتی با نقل و انتقالات صورت گرفته در داخل مرزها نداشته و باید همچون مبادلات داخلی در یک چهارچوب قانونی انجام گیرد.

البته به دلیل حساسیت بیشتر صادرات و واردات وضع قانون برای این مقوله اهمیت بیشتری داشته و بی توجهی دولتمردان و قانون گذاران به این امر با بی بند و باری های زیادی به همراه خواهد بود.

• پیشگیری از بی عدالتی و تضعیف حقوق تجار:

اگر تاجران بدون هیچ چهار چوب و قانونی به فعالیت بپردازند حرج و مرج این کسب و کار را فرا گرفته و بی عدالتی های زیادی در آن رخ خواهد داد. مهمترین مزیت وضع مقررات گمرکی این است که فعالیت تجاری را قانونمند کرده و فضایی امن برای بازرگانان جهت انجام امورات تجاری با آرامش خاطر بیشتر را فراهم می کند.

به این ترتیب فقدان قوانین گمرکی، علاوه بر تضعیف حقوق تاجران به دلیل فعالیت در فضایی مشوش، به شدت نظم عمومی و اقتدار ملی دولت‌ها را نیز تحت تأثیر قرار خواهد داد.

• تعیین ارزش گمرکی کالای صادراتی:

تعیین ارزش گمرکی کالای صادراتی، اغلب به حکم قانون باید به واسطه نهادهای دولتی صورت بگیرد. در واقع قیمت تمامی اقلامی که تاجران اجازه خارج کردن آن از کشور را دارند، به صورت قانونی ارزش گذاری شده و در اختیار مراجع ذیصلاح نظیر اداره گمرک قرار می گیرد. حسن این اقدام پیشگیری از وقوع بی بند و باری در ادارات گمرک و اخذ حق گمرکی ناعادلانه از صاحبان محموله صادراتی است.

به هر حال همه می دانیم که صادرات و واردات کالا از جمله فعالیت های مهم اقتصادی بوده و بر کیفیت اوضاع اقتصادی جامعه به صورت مستقیم تاثیر گذار هستند. بنابراین اگر تاجران و فعالیت‌های آن ها مورد حمایت دولت و قانون نباشد، این فرایند آن طور که باید انجام نخواهد شد.

به عنوان مثال دریافت حق گمرک بیش از اندازه از کالاهای صادراتی، میل بازرگانان برای  انجام فعالیت مذکور را به شدت کاهش داده و نتیجه آن کاهش صادرات و در نتیجه بحران اقتصادی می باشد.

• پرداخت هزینه‌های گمرکی:

یکی دیگر از مزیت های ترخیص کالا خارجی از گمرک این است که صادرکنندگان در حین فرآیند ترخیص کالا، هزینه‌های مورد نیاز برای هزینه عوارض را نیز پرداخت کرده و دیگر نیاز به طی کردن مراحل اضافه‌تر در ادارات دیگری نیستند.

مراحل ترخیص کالا خارجی یا صادراتی در گمرک

لازم به ذکر است که مراحل ترخیص کالای خارجی و یا صادراتی علی رغم وجود شباهت های زیاد، متفاوت از مراحل ترخیص کالا داخلی یا وارداتی است. در این قسمت از مقاله ما تصمیم داریم در رابطه با مراحل قانونی ترخیص محموله صادراتی یا خارجی صحبت کنیم.

البته جهت اطلاع آن دسته از عزیزانی که به دنبال کسب اطلاعات کامل در رابطه با فرایند ترخیص بار داخلی یا وارداتی هستند، باید متذکر شویم که در مقاله‌ ای دیگر تحت عنوان ترخیص کالا داخلی به صورت کامل به این موضوع پرداخته ایم. لذا در این قسمت از مقاله فقط فرایند ترخیص کالا خارجی از گمرک را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

به طور کلی مراحل ترخیص کالا خارجی از گمرک در قوانین گمرکی اکثر کشورها در چهار مرحله اصلی ورود کالا به گمرک، ارائه اظهارنامه و سایر مدارک مورد نیاز، ارزیابی کالا و صدور سند تشخیص خلاصه می شود.

به طور کلی فرایند ترخیص کالا خارجی طبق قوانین حاکمه در کشور ما شامل موارد زیر است.

• انتقال بار به انبار گمرک:

پس از آنکه تاجران، کالای مورد نظر برای صادرات را متناسب با نیاز و خواست مشتری در آن سوی مرزها تهیه و فراهم می کند، باید محموله را جهت ترخیص و عبور دادن از گمرک در اولین گام وارد انبار گمرک نمایند. بنابراین برای انجام این مرحله پیش از هر اقدامی نیاز به دریافت نامه اجازه ورد کالا به انبار بوده که باید از مسولان بخش انبارداری اخذ شود.

البته ناگفته نماند که قبل از وارد کردن بار به انبار گمرک باید وزن آن نیز مشخص گردد که برای این منظور بار وزن شده و صورت باسکول توزیع بار نیز به دیگر مدارک مورد نیاز برای انتقال بار به انبار، الحاق می شود.

• انجام امور مرتبط با ترانزیت بار:

تنظیم اظهارنامه گمرکی برای محموله‌ های صادراتی به صورت دور اظهاری صورت می گیرد. به عبارت دیگر تنظیم اظهارنامه برای کالاهایی که از کشور خارج می شوند، از راه دور می باشد. در واحد ترانزیت، کارشناس و کارمند مربوط صورت باسکول بار را به همراه اظهارنامه و مدارک وسیله حمل، مورد بررسی قرار داده و در صورت عدم مشاهده ایراد و نقص در مدارک فوق، اقدام به پلمپ الصاقی آن ها می کند.

• هدایت محموله به سمت درب خروجی:

 پس از پلمپ الصاق اولیه محموله یک سری ارزیابی های دیگر بر روی آن صورت گرفته و برای بار دوم نیز محموله الصاق پلمپ شده و به سمت درب خروجی گمرک هدایت می گردد.

• پرداخت هزینه‌ های گمرکی:

با هدایت محموله به سمت درب خروجی گمرک تقریبا اکثر مراحل گمرکی وی طی شده و آماده راهی شدن به سمت کشور مقصد و خروج از مرز می شود.

اما قبل از آنکه بار از دروازه گمرک رد شود باید همه هزینه های ترخیص و حق صادرات آن پرداخت شده باشد.

برای این منظور باید تاجر و یا نماینده قانونی وی به واحد مربوطه مراجعه نموده و متناسب با نوع و وزن بار همه هزینه‌ های رایج را پرداخته و فیش پرداختی را به منظور ارائه به مامور مربوطه جهت اخذ اجازه خروج از درب گمرک ارائه بدهد. به این ترتیب بار صادراتی مراحل گمرکی را پشت سر گذاشته و به صورت قانونی راهی بازارهای خارج از کشور می شود.

چارت ترخیص کالا صادراتی

چارت ترخیص کالا صادراتی فرمی است که توسط سایت رسمی کشور صادر می شود. در فرم مورد نظر تمامی مراحل ترخیص محموله های صادراتی با تمام جزییات و ریزه کاری ها شرح داده می شود.

فرایند ترخیص بار خارجی به نحوی صورت می گیرد که برخی از امور آن باید به واسطه شخص تاجر یا نماینده قانونی وی صورت بگیرد. اما متصدی اجرای برخی دیگر، کارمندان گمرک می باشد. همچنین بسته به نوع بار، فرایند ترخیص نیز ممکن است تفاوت های داشته باشد که تجار می تواند از طریق مراجعه به سایت گمرک و دریافت چارت متناسب با نوع بار و‌ محموله از تمامی وظایف خود با همه جزئیات مطلع  شوند.

هزینه ترخیص کالا خارجی به صادرات به خارج از کشور

جهت محاسبه هزینه صادرات کالا از ایران به خارج از کشور باید به نوع صادرات که موقت و یا قطعی است توجه نمود.

در واقع در صادرات کالا به خارج از کشور به روش قطعی، هزینه بارگیری به مراتب کمتر از هزینه بارگیری کالاهای موقتی است. به عبارت دیگر در ترخیص کالای صادراتی، هنگامی که صادرات به روش قطعی صورت می گیرد، هزینه های مورد نیاز فقط مختص به هزینه های بارگیری، انجام آزمایش و تعرفه پرداخت می شود.

در صورتی که صادرات موقت جهت محاسبه هزینه ترخیص بار، علاوه بر موارد ذکر شده برای صادرات قطعی، هزینه های دیگری نظیر سود بازرگانی و حقوق گمرکی نیز بر هزینه کل ترخیص افزوده می شود. در حالی در صادرات قطعی تاجران از پرداخت این هزینه‌ها معاف است.

ضرورت دریافت مشاوره و راهنمایی برای انجام امور گمرکی

به طور کلی انجام امورات مرتبط با ترخیص کالا از ادارات گمرک، دارای پیچ و خم های زیادی هستند به همین دلیل بسیاری از شرکت های بازرگانی و اشخاص حقیقی فعال در حوزه صادرات ترجیح می دهند این فرایند پیچیده را به موسساتی که در حوزه انجام فرآیندهای گمرکی فعالیت دارند بسپارند.

اما برخی نیز به دلیل داشتن مهارت و تجربه کافی برای انجام کار مذکور خود این فرایند را انجام می دهند. البته برخی نیز دارای وکیل و نماینده قانونی بوده که انجام فرآیندهای حقوقی و قانونی مرتبط به ترخیص کالا از گمرک را نیز به آن ها واگذار می کنند.

 همچنین مدت زمان ترخیص کالا خارجی از گمرک بسته به میزان اطلاعات تجار و تسلط آن ها به فرایند و قوانین این امر متغیر خواهد بود. به همین دلیل در مواقعی که مشتری خارجی به صورت فورس ماژور نیاز به دریافت محموله دارد و یا محموله کالایی است که در صورت تاخیر در ترخیص در معرض فساد قرار می گیرد.

 جهت تسریع روند ترخیص، باید فرایند انجام آن را به شرکت های وارد و فعال در این حوزه سپرد. حسن انجام این اقدام در این است که علاوه بر حفظ مشتریان خارجی، موجبات وارد آمدن ضرر و زیان نیز مرتفع می گردد.

فرآیند ترخیص کالا خارجی امری بس دشوار و پیچیده است که هیچ تاجری برای اولین اقدام، و بدون تجربه نمی تواند صادراتی موفقیت آمیز  داشته باشد. به این ترتیب توصیه اکید ما به آن دسته از عزیزانی که در روزهای آغازین ورود خود به این حرفه هستند این می باشد که از طریق دریافت و مشاوره و راهنمایی از فعالان این حوزه اطلاعات خود را تکمیل کنند.