حسابرسی ویژه
حسابرسی ویژه یکی از شاخه حسابداری است که محور اصلی در آن کشف تقلب با تاکید بر استثناها، الگوهای رفتاری ، تخلفات رفتاری و موارد غیر معمول است. در واقع در این شاخه از حسابرسی جایی برای بررسی اشتباهات و موارد حذف شده وجود ندارد. اگر جزو علاقمندان به مباحث حسابداری بوده و یا قصد کسب اطلاعات بیشتر در این باره دارید لطفاً تا انتهای مطالب همراه ما باشید تا در این باره به اطلاعات بیشتری دست یابید.
حسابرسی ویژه چیست؟
همانطور که مستحضر هستید، حسابرسی، یک رشته نوین و نوظهور است که علی‌رغم نداشتن قدمت تاریخی بالا در همه جای دنیا، به دلیل کاربردی بودن به شدت در حال گسترش بوده و در حال حاضر یکی از گزینه های بسیار مهم در سازمان ها و شرکت ها و موسسات مالی به شمار می‌رود.
با گذشت زمان رشته حسابرسی نیز مطابق با اوضاع و شرایط تغییر کرده و با سبک زندگی حال بشر بیشتر انطباق پیدا می کند. به هر حال این رشته، یک پیشه بسیار پیچیده و تخصصی است که همواره از فرمول های سخت و پیچیده ریاضی، مدیریتی و اطلاعاتی تبعیت می کند. به این ترتیب می توان گفت که هر شخصی صلاحیت انجام امور حسابرسی، را نداشته و تنها کسانی استحقاق انجام امورات حسابرسی را دارند که در مراکز آموزش عالی به صورت حرفه ای و تخصصی این علم را فرا گرفته اند.
همانطور که گفتیم حرفه حسابداری متناسب با پیشرفت علم و تغییرات ایجاد شده در زندگی بشر در حال تغییر و سازگاری بیشتر با روند زندگی است. به همین دلیل امروزه با انواع و اقسام حسابرسی، نظیر حسابرسی داخلی، حسابرسی خارجی، حسابرسی مقدماتی و غیره مواجهه هستیم که هر کدام در جایگاه خود دارای ارزش و اعتبار هستند.
حسابرسی ویژه نیز یکی دیگر از انواع حسابرسی بوده که تفاوت آن با دیگر روش های حسابرسی یک تفاوت تفکرانه است. در اصل روش اصلی به کار رفته در این نوع حسابرسی همان روشی است که در سایر حسابرسی‌ها به کار می رود.
در واقع در حسابرسی ویژه حسابرسان این بخش به دنبال کشف تقلب مشابه درگیر در حسابرسی مالی نیستند. بلکه محور کار آنان تمرکز بر روی استثناست و الگوهای رفتاری تخلفات حسابداری و موارد غیر معمول است. بنابراین حسابرسان ویژه چندان سر و کاری با موارد حذف شده و اشتباهات حسابرسی ندارند.
حسابرس ویژه کیست؟
حسابرس ویژه، شخصی است که دارای دانش و علم حسابداری بوده و مهارت بسیار بالایی در زمینه جهت تحلیل اطلاعات و محاسبات دارد. در واقع این شخص، همچون دیگر حسابرسان مراحل آموزشی علمی حسابداری را در مراکز علمی معتبر پشت سر گذاشته و اکنون استحقاق انجام امور حسابرسی نظیر حسابرسی ویژه را دارد.
دیگر پیش نیاز، لازم برای انجام امور حسابداری و قرار گرفتن در زمره حسابرسان، داشتن تسلط بر کامپیوتر و نرم افزارهای مورد نیاز برای انجام امور مرتبط است. همانطور که مستحضر هستید، طی چند سال اخیر، انجام بسیاری از امور به صورت آنلاین صورت می گیرد.
همچنین درگیری سیستم های مالی و حسابداری به منظور کاهش اشتباهات انسانی، بیشتر از سایر موارد است. به این ترتیب یک حسابرس ویژه موفق و کارآمد باید در کنار فراگیری اصول و فنون حسابداری و حسابرسی، با کار سیستم آشنا بوده و بر نرم افزارهای حسابداری نیز تسلط کامل داشته باشد.
دیگر ویژگی یک حسابرس ویژه ایده ال، داشتن مهارت های نوشتاری، کلامی و ارتباطی است. به نحوی که بتواند در کنار انجام وظایف خود به بهترین شکل، بر حسب مقتضای وظایف خود، قدرت برقرار ارتباط با دیگران را نیز داشته باشد. زیرا در این صورت شرایط بهتری برای دستیابی به اسناد مورد نیاز جهت انجام امورات حسابرسی به دست خواهد آورد.
به طور کلی حسابرس ویژه شخصی است که بتواند به راحتی از پس اموری همچون بررسی حساب های سازمان، ارزیابی سیستم های گزارش مالی سازمان، جمع آوری و تحلیل آمار و ارقام، شناسایی ویژگی‌های کسب و کار و سایر موارد مشابه برآید.
مبنا و اصول حسابرسی ویژه
همانطور که گفتیم حسابرسی ویژه یکی دیگر از انواع حسابرسی بوده که محور کار در آن الگوهای رفتاری است. بنابراین مبنای آموزش در این شیوه حسابرسی جهت کشف تقلب تجربه می باشد. به این ترتیب جهت انجام بررسی های مالی و حسابداری در قالب، حسابرسی ویژه تجربه در جایگاه اول و بالاتر از متون و کتاب های آموزشی در این حوزه قرار دارد.
در واقع سیستم آموزشی در حسابرسی ویژه به نحوی است که حسابرس فرا می گیرد ضعیف ترین حلقه در سیستم کنترلی داخلی را همانند یک سارق بیابد. در کل هدف حسابرس ویژه یافتن تقلب و فساد در سیستم مالی است. اما روش هایی که برای این امر به کار می برد با سایر حسابرسی ها متفاوت بوده و اصل و مبنای اولیه در آن تجربه است.
هدف حسابرسی ویژه
روند کار در حسابرسی ویژه به نحوی است که حسابرس ویژه به واسطه مستندات مالی و غیر مالی از طریق بررسی و بازرسی و کمی سازی منازعات حقوقی، اقدام به حل و فصل اختلافات مالی و تعارض ها می کند.
در واقع زمان هایی که بین یک شخص حقوقی با دیگر اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی اختلافات مالی پیش می آید، رسیدگی به آن در دامنه حسابرسی ویژه قرار دارد. به همین دلیل است که از حسابرسی ویژه به عنوان حسابرسی مدیریتی نیز یاد می شود.
لذا هنگامی که اختلافاتی مالی بین اشخاص به وجود می آید جهت حل و فصل اختلاف موجود، طرفین می توانند از موسسات ماهر و با تجربه درخواست کمک کرده و موسسات حسابداری نیز کارشناس حسابداری با تجربه و ماهری را جهت بررسی و رفع مشکل را به آن ها معرفی خواهند کرد.
روند حسابرسی ویژه
معمولا شروع فرایند حسابرسی ویژه مبتنی بر درخواست و خواست صاحبان سهام و یا مدیران شرکت ها می باشد. در واقع این اشخاص ابتدا موضوعی از پیش تعیین شده و مشخص را انتخاب می کنند، سپس از حسابرس ویژه درخواست می کنند که به آن موضوع خاص رسیدگی کرده و نتیجه را به آن اطلاع دهد. به این ترتیب، توافق بین طرفین شکل گرفته و حسابرس ویژه به صورت موشکافانه موارد عمل شده و بررسی های لازم را انجام می دهد. البته روش حسابرسی نیز از طرف درخواست کننده تعیین می شود.
به طور کلی موضوعاتی که جهت حسابرسی ویژه از سوی مدیران و صاحبان سهام انتخاب می شوند، طیف گسترده‌ای می تواند داشته باشد و مواردی نظیر کشف تخلف مدیران و کارکنان شرکت، رعایت قوانین موضوع شرکت، بخش های داخلی شرکت و غیره شامل می شود.
در اصل روند حسابرسی ویژه به نحوی است که روش های اجرای مورد توافق بین کارفرما و حسابرس ویژه به منظور گزارش یافته های عینی، حاصل از اجرای روش های مشخص با ماهیت حسابرسی، مورد قبول واحد مورد رسیدگی و حسابرس قرار بگیرد.
به عنوان مثال مدیر شرکت و یا صاحبان سهام یک روش خاص، جهت بررسی اقلام همه صورت های مالی یا یکی از صورت های مالی شرکت نظیر ترازنامه که می تواند شامل مواردی هم چون خرید از اشخاص وابسته، حساب های دریافتی، فروش و سود هر یک از اجرای واحد، حساب های پرداختی و غیره باشد را ارائه می دهند که در صورت توافق و قبول روش حسابرسی، از جانب حسابرس ویژه، او وظیفه دارد مطابق با روش ارائه شده موضوع مورد نظر را بررسی کرده و گزارش آن را ارائه بدهد.
لازم به ذکر است که موسسات و خدمات مالی و حسابداری گزارش حسابرسی ویژه را به نحوی تنظیم می کنند که گزارش منحصرا مرتبط با یافته های روش ارائه شده باشد و همچنین گزارش مذکور را فقط به اشخاص ارائه دهنده روش حسابرسی تحویل می دهند.
حسابرسی ویژه قضایی
حسابرسی ویژه قضایی یک نوع عملکرد واکنشی بوده که در مقام مبارزه با فساد و تقلب مالی در موسسات مالی وارد عمل می شود. بنابراین می توان گفت حسابرسی ویژه قضایی در کنار گروه های مالی قوی نقش مهمی جهت پیشگیری از وقوع تقلب و فساد مالی ایفا می کنند.
گاهی اوقات اختلاف مالی به وجود آمده بین اشخاص حقوقی با سایر اشخاص حقیقی و حقوقی به نحوی است که بدون دخالت مقامات قضایی قابل حل نیست. به این ترتیب جهت رفع اختلاف نظرهای مالی موجود بین اشخاص و سازمان های مالی پرونده و موضوع اختلاف به قاضی و بازپرس ارجاع داده می شود.
بنابراین حسابرسی ویژه قضایی در مراحل دادرسی از طریق بررسی و بازرسی مستندات مالی و غیر مالی صورت می گیرد. البته در حسابرسی ویژه قضایی جهت حل و فصل اختلافات مالی، منافع از دست رفته و تعارض ها می توان از کمی سازی منازعات حقوقی نیز بهره جست.
معمولا در قوه قضاییه کارشناسان ماهر و کارکشته ای در این باره وجود دارند، که با استناد به اظهار نظرات آن ها امکان خطا و اشتباه و همچنین تضعیف حقوق طرفین به کمترین حد خود رسیده و در نتیجه اعلامی در این شیوه حسابرسی قطعی و قابل اطمینان برای هر دو طرف اختلاف می باشد.
مراحل حسابرسی ویژه شامل هفت مرحله بوده و به شرح زیر می باشد.
- افشا کنندگان ادعا
- شناسایی طرفین ادعا
- بررسی کنندگان ادعا
- وضعیت رسیدگی یا تنظیم دادخواست
- بررسی ادعا توسط شعبه قضایی
- مراحل کارشناسی رسمی
- تنظیم کیفر خواست
تعهدات حسابرسی ویژه
همانند دیگر انواع حسابرسی، مهمترین تعهد این شیوه حسابرسی، نیز حسابرسی می باشد. به عبارت دیگر تعهدات حسابرسی ویژه، برای مشاغل است که باید منطبق با استانداردهای گزارشگری مالی موجود در قوانین و مقرارت شکل بگیرد.
به عبارت دیگر تعهد حسابرسی ویژه، یک سرویس مرتبط، تایید و ارائه شده به واسطه کمیسیون حسابرسی ریاست جمهوری می باشد. به این ترتیب باید نتیجه گرفت برای آن که گزارش های ویژه قادر به اخذ تایید به واسطه یک واحد اقتصادی البته به غیر از صورت های مالی رسمی گردد باید با مشارکت حسابرسی ویژه استاندارد تنظیم شود.