رتبه بندی شرکت
رتبه بندی شرکت یکی از مباحث مرتبط با امور شرکت ها بوده که پس از تأسیس و ثبت شرکت می توان مبادرت به دریافت آن کرد. مرجع رسمی اعطا کننده رتبه بندی شرکت، سازمان مدیریت و برنامه ریزی راهبردی است که با این اقدام خود، مزایا و امتیازهای متعددی را در راستای حفظ منافع ملی کشور، نصیب شرکت های دارنده گرید می کند. البته باید متذکر شویم که استعلام گیری و درخواست دریافت گرید باید از طرف خود شرکت مطرح گردد، تا سازمان نام برده در صورت استحقاق شرکت به خواسته او جامعه عمل بپوشاند. اگر تمایل به کسب اطلاعات بیشتری در این باره دارید، پیشنهاد می دهیم تا انتهای مطالب با ما همراه بمانید.
مفهوم رتبه بندی شرکت
رتبه بندی شرکت یکی از اقدامات مهم پس از ثبت است که همواره شرکت ها جهت تعیین صلاحیت و کیفیت خدمت رسانی خود باید اقدام به اخذ آن کنند. در واقع دومین عامل اعتبار بخشی به یک شرکت پس از ثبت، رتبه بندی آن بوده که اگر موفق به دریافت آن شود، علاوه بر شناخت جایگاه خود در بین شرکت های مشابه به امتیازاتی نظیر اجازه حضور در مناقصه ها نیز دست می یابد.
در واقع سازمان مدیریت و برنامه ریزی راهبردی جهت مشخص کردن شایستگی، قابلیت و صلاحیت شرکت ها از فاکتوری به نام رتبه بندی مدد می گیرد و به این ترتیب به شرکت ها نیز کمک می کند، نقاط ضعف و قوت خود را شناسایی کرده و برای رفع و تقویت آن ها، تلاش های لازم را به کار بگیرند.
همچنین گرید یا همان رتبه بندی شرکت، به طرف های قراردادی شرکت ها نیز جهت اخذ تصمیم منطقی کمک می کند. زیرا با وجود گرید، آن ها می دانند که شرکت مورد نظرشان از نظر کیفیت و کمیت ارائه خدمات، توسط مقامات ذیصلاح دولتی مورد ارزیابی قرار گرفته و به نوعی گواهی صلاحیت پیمانکاری یا مشاوره را اخذ نموده اند.
بررسی اهمیت و شاخه های رتبه بندی شرکت
مرجع ذیصلاح جهت تعیین گرید شرکت ها در کشور ما معاونت برنامه ریزی، و نظارت راهبردی ریاست جمهوری می باشد. این مرجع به منظور سامان بخشیدن به نحوه برگذاری مناقصه های بزرگ، بر اساس آیین نامه ها و استانداردهای از پیش تعیین شده، شرکت ها را در پنج شاخه، رتبه بندی می کند.
بنابراین تمامی شرکت ها پس از اتمام فرایند ثبت خود، باید تلاش کنند از میان پنج شاخه گرید که شامل طراحی و ساخت EPC، پیمانکاری، مشاوره ای، انبوه سازی و انفورماتیک است، گرید مرتبط با فعالیت خود را انتخاب کرده و جهت اخذ آن تلاش نمایند.
در فرایند رتبه بندی، مرجع دولتی مربوطه با استفاده از یک معیار یکسان، سطح اعتبار و صلاحیت شرکت ها را، سنجیده و اعلام می دارد. به این ترتیب شرکت ها نیز با دریافت رتبه، در کنار دیگر مزایای آن اجازه حضور در مناقصات بزرگ دولتی را نیز اخذ می کنند.
با توجه به موارد ذکر شده می توان نتیجه گرفت که اعطای رتبه بندی به شرکت ها از طرف معاونت برنامه ریزی و راهبردی کشور، شرایطی را به وجود می آورد که، دست فرصت طلبان شود جو از مناقصه های بزرگ دولتی کوتاه شده و با رعایت اصل مهم عدالت در این باره پروژه ها به دست شرکت های که واقعا استحقاق انجام آن را دارند، می رسد. بنابراین رتبه بندی شرکت ها علاوه بر مزایایی که برای شرکت ها دارند، جهت انجام بهینه پروژه های دولتی، توسط حرفه ای ترها نیز مفید واقع می شود.
لازم به ذکر است که علاوه بر تقسیم بندی صورت گرفته توسط معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی، تقسیم بندی کلی تر دیگری به واسطه سازمان فنی و استانداری های کشور برای گرید شرکت ها، صورت گرفته است که برلین اساس رتبه بندی شرکت ها شامل رتبه بندی پیمانکار و مشاور می باشد. که در ادامه مطالب در رابطه با شرایط آن ها بیشتر صحبت خواهیم کرد.
شرایط و مدارک مورد نیاز برای رتبه بندی شرکت های پیمانکار
لازم به یادآوری است که پیمانکاری شامل دو نوع، پیمانکار حقیقی و حقوقی بوده که منظور از پیمانکار حقیقی همان افراد حقیقی است که به شخصه عملیات پیمانکاری و اجرایی یک پروژه را بر عهده می گیرند. اما پیمانکار حقوقی همان شرکت های پیمانکاری است که در دفتر ثبت شرکت ها ثبت شده و به موجب قانون استحقاق دریافت گرید شرکت را دارا می باشد.
رتبه بندی پیمانکاری همانطور که از عنوان آن مشخص است، با امور اجرایی و عمرانی در ارتباط بوده و معمولا قراردادهایی که با این نوع شرکت ها منعقد می گردد در زمینه های ساخت، عمران، اجرا، نظارت و دیگر موارد مشابه می باشد.
به طور کلی شرکت هایی که تمایل به کسب رتبه بندی بالا دارند، باید دارای ویژگی هایی باشند که شرایط را برای رسیدن به هدف مورد نظر برای آن ها هموارتر بسازد. به عنوان مثال، داشتن پرسنل تحصیل کرده و فنی یکی از مواردی مهمی است که امکان دریافت امتیاز بالا برای شرکت پیمانکاری را تا حد قابل قبولی ارتقا می بخشد.
در شرکت های پیمانکار سوابق تحصیلی جهت اخذ رتبه بالا بسیار مهم است. به نحوی که داشتن حداقل مدرک کارشناسی مورد تایید سازمان برای دو سوم اعضای جزو شرایط مورد نیاز می باشد.
علاوه بر شرایط تحصیلی، استخدام مهندس دارای هفت سال سابقه و بیمه مفید در هیبت مدیره نیز یکی از پیش نیازهای لازم است که در فرایند اخذ گرید برای شرکت مورد توجه قرار دارد. البته در این صورت امکان اخذ رتبه برای شرکت در یک رشته فراهم می شود.
اما در صورتی شرکت پیمانکار حاوی دو نیروی مهندس بوده و هر کدام از آن دو مهندس دارای ۳ سال سابقه کار باشند، امکان دریافت رتبه در دو رشته برای شرکت مذکور وجود دارد.
طبق قواعد و قوانین موجود، برای شرکت های پیمانکار یازده شاخه رتبه بندی وجود دارد که شامل شاخه ساختمان، شاخه نفت و گاز، شاخه راه و ترابری، شاخه صنعت و معدن، شاخه کاوش های زمینی، شاخه مرمت آثار باستانی، شاخه آب، شاخه انرژی، شاخه کشاورزی و شاخه تاسیسات می باشد.
لازم به یادآوری است که مهمترین معیار ارزیابی شرکت های پیمانکار نرخ پیشنهادی آن ها جهت انجام پروژه ها و میزان توان فنی و سوابق کاری آن ها می باشد.
شرایط و شاخه های رتبه بندی شرکت های مشاوره ای
شرکت های مشاوره ای، شامل شرکت هایی است که، اعضای تشکیل دهنده آن متشکل از نیروهای انسانی متخصص در زمینه های مختلف می باشد. بنابراین تخصص علمی، فنی و اجرایی اعضا این شرکت ها جهت دریافت گرید بالا بسیار مهم بوده و امتیازاورترین شرکت های مشاوره، شرکت هایی هستند که اعضای تشکیل دهنده آن ها از تخصص علمی و فنی بالایی برخوردار می باشند.
همانطور که ملاحظه می فرمایید در شرکت های مشاوره علاوه بر نیروی فنی و مهندسی، امکانات فنی و نرم افزاری شرکت نیز بر رتبه دریافتی آن ها تاثیر گذار است. به این ترتیب می توان نتیجه گرفت که شرکت های مشاوره واسطه کارفرما و پیمانکار هستند.
رتبه بندی در نظر گرفته شده برای شرکت های مشاور در آیین نامه های موجود ما بین ۱ تا ۳ بوده و شاخه های رتبه آن نیز شامل فضای سبز، مقاوم سازی، مکانیک، برق، راه آهن، هواشناسی است.
مراحل رتبه بندی شرکت
همانطور که ملاحظه فرمودید؛ یکی از اقدامات مهم و با ارزشی که نقش بسیار موثری جهت رسیدن شرکت ها به اهداف بزرگ خود دارد رتبه بندی است. بنابراین هر شرکت با هر نوع فعالیتی پس از آنکه در دفاتر ثبت شرکت ها ثبت می شود، باید تمامی تلاش و پشتکار خود را به کار گرفته و جهت اخذ رتبه بندی اقدام کند.
مرجع مربوطه برای رتبه بندی شرکت ها بر حسب نوع شاخه شرکت اعداد یک تا پنج را برای شرکت های پیمانکار و اعداد یک تا سه را برای شرکت های مشاوره مد نظر قرار گرفته است.
معمولا مرجع ارائه دهنده گرید به شرکت ها، بر اساس توان مالی و اقتصادی، تعداد نفرات و کارآیی آن ها، اظهار نامه آخرین سال کاری، توان فنی و مهندسی و علمی، سوابق بیمه ای، تجربه کاری، صحت انجام قراردادها و غیره رتبه مناسب را بر حسب استحقاقی که دارد به آن می دهد.
با این حساب بهترین گریدی که هر شرکت می تواند دریافت کند عدد یک یا اعداد نزدیکتر به آن است.
شرایط لازم جهت اخذ رتبه
اخذ رتبه نیاز به شرایط خاص خود داشته و با توجه به اهمیتی که این مقوله دارد، سازمان ذیصلاح جهت اعضای آن به شرکت ها حساسیت های زیادی را به خرج می دهد. بنابراین تمامی شرکت های که جهت اخذ آن اقدام می کنند، باید دارای یک سری شرایط باشند که در قانون برای این منظور پیش بینی شده و شامل گزینه های زیر است.
- ثبت شرکت در مرجع ثبت شرکت ها
- محرز بودن امتیازات و همچنین صلاحیت شرکت برا دریافت گرید
- بالا بود سطح مهارت های فنی و حرفه ای پرسنل کاری شرکت
- عدم سوء پیشینه حرفه ای و یا ممنوعیت کاری در شناسنامه کاری شرکت
- عدم اشتغال مدیران آن به کارها و فعالیت دولتی
- بهره مندی مدیران، هیأت مدیره و اعضای شرکت از مدارک تحصیلی عالیه و همچنین مهارت های فنی تایید شده
- بهره مندی از سوابق کاری مفید و مستند که با سوابق کاری آن ها منطبق باشد
- عدم سوء پیشینه شرکت که منجر به محدودیت جهت انجام پروژه های مرتبط با فعالیت شرکت شود.
مدارک مورد نیاز برای رتبه بندی شرکت
مدارک لازم برای رتبه بندی شرکت، از اهمیت ویژه ای حهت سرعت بخشیدن به فرایند اخذ گرید برخوردار است. زیرا کامل نبودن و وجود هر گونه نقص موجب رد درخواست از طرف سامانه ساجات و در نتیجه ایجاد تاخیر در انجام پروسه اداری آن می شود.
بنابراین توصیه می کنیم، متقاضیان اخذ گرید به این نکته توجه ویژه داشته و جهت فراهم نمودن کامل مدارک مورد نیاز با دقت بیشتری وارد عمل شوند. مدارک مهم برای اخذ رتبه بندی شامل گزینه های زیر می شود.
- فتوکپی برابر اصل مدارک شناسایی یا شناسنامه و کارت ملی اعضاء هیئت مدیره و سهام داران شرکت
- ارائه آگهی ثبت شرکت در روزنامه رسمی کثیرالانتشار
- ارائه مدارک تحصیلی اعضاء هیئت مدیره و سهام داران شرکت
- ارائه سوابق بیمه اعضاء هیئت مدیره شرکت
- ارائه اسناد و مدارکی که عدم سوء پیشینه هر یک از اعضاء هیئت مدیره را به اثبات برساند
- ارائه آگهی ثبت تغییرات شرکت در روزنامه رسمی در صورت ایجاد تغییر در شرکت
- ارائه اساسنامه شرکت
- عکس ۳ در ۴ از اعضای هیئت مدیره
- کپی هر دو روی کارت پایان خدمت
- گواهی امضا از اعضایی که در شرکت دارای حق امضا هستند
- ارائه ۴ برگ اول قراردادها
- مفاصا حساب بیمه قراردادها
- مهر شرکت
- شماره کد اقتصادی شرکت
مراحل دریافت رتبه بندی شرکت
اخذ گرید برای شرکت ها باید از جانب خود آن ها صورت بگیرد. به عبارت دیگر استارت اولیه دریافت گرید باید از جانب شرکت زده شود. بنابراین اعضای هیئت مدیره شرکت برای این منظور باید دست به انجام یک سری اقداماتی بزنند که لازم هست این اقدامات با رعایت ترتیب آن ها طبق مراحل زیر پیش برود.
- آماده سازی مدرک مورد نیاز برای دریافت گرید
- ثبت نام اولیه در سامانه ساجات
- دریافت شناسه و کد رهگیری برای شرکت
- بارگذاری و ثبت مدارک مورد نیاز برای اخذ رتبه بندی در سیستم ساجات
- ارسال مدارک مورد نیاز به سازمان ساجات کشور
- پرداخت هزینه مورد نیاز به صندوق ساجات و دریافت فیش پرداختی آن
- پیگیری های لازم به منظور انجام درست مراحل ثبت درخواست و اخذ رتبه شرکت ها.
نحوه استعلام رتبه شرکت های پیمانکاری
همانطور که در مباحث قبلی نیز عنوان کردیم شرایط حاکم بر رتبه بندی شرکت های پیمانکاری، بر مبنای توان مالی، میزان سود دهی، رعایت اصول و قوانین، تعداد افراد متخصص، صلاحیت پیمانکاران، کیفیت فعالیت آن ها تعیین می گردد.
هرگاه یک شرکت پیمانکاری بخواهد رتبه بندی خود را استعلام کند، باید، تعهدنامه محضری کلیه اعضای هیئت مدیره شرکت را که مبنی بر عدم فعالیت آن ها در پست های دولتی است، به همراه سایر مدارک به مرجع مربوطه ارائه بدهند. البته باید سایر مدارک نیز کامل و بی عیب و نقصی باشند. زیرا در این صورت فرایند استعلام گیری رتبه بندی با اخلال مواجه می شود.
پس از آماده سازی تعهدنامه نام برده و سایر مدارک که در مباحث قبلی به آن ها اشاره کردیم، متقاضی می تواند جهت استعلام گیری رتبه شرکت پیمانکاری، به سایت ساجات مراجعه کرده و اطلاعات مذکور را در آنجا وارد نماید. پس از تکمیل فرایند آنلاین، باید در زمان اعلام شده از طرف سایت به صورت حضوری جهت دریافت مدارک به مرجع مربوطه مراجعه نماید.
بررسی شرایط و نحوه رتبه شرکت
لازم به ذکر است که رتبه دریافت شده از طرف مرجع ذیصلاح برای تمامی شرکت ها دارای اعتبار دایمی نبوده و فقط تا چهار ۴ اعتبار دارد. بنابراین لازم است که شرکت ها هر چهار سال یک بار جهت تمدید مجدد رتبه خود اقدام کنند. فلسفه اصلی تمدید چهار ساله گرید نشات گرفته از ایجاد تغییراتی است که در طول زمان در اوضاع و احوال شرکت ها ایجاد می گردد. به عبارت دیگر با گذر زمان ظرفیت ها و امتیازات مورد نیاز برای اخذ رتبه بندی دچار تغییر می شود.
معمولا تغییرات ایجاد شده ممکن است برای بعضی از شرکت ها در مسیر رشد آن ها ایجاد شود و برای برخی دیگر نیز حالت عکس آن رخ دهد. بنابراین می توان نتیجه گرفت که گرید هر شرکت نمی تواند یک امر پایدار و دائمی برای آن باشد و در طول زمان بر حسب پیشرفت و پسرفت آن دارای سیر صعودی و نزولی می باشد.
به این ترتیب گواهی تمدید گرید نیز به اندازه اخذ آن برای اولین بار مهم بوده و با نظارت کامل مرجع مربوطه به همراه است.
هزینه رتبه بندی شرکت ها
دریافت رتبه بندی شرکت مستلزم صرف هزینه از طرف متقاضیان می باشد. به عبارت دیگر، متقاضیان دریافت گرید موظف هستند هزینه های عملیاتی اخذ گرید را مطابق با آیین نامه های مصوب دولت پرداخت کنند.
به طور کلی هزینه های مورد نیاز برای رتبه بندی شرکت شامل دو دسته است که دسته اول دربردارنده هزینه های عملیاتی، بوده و مطابق با اجرای استانداردها و قوانین اخذ می گردد و معمولا بیشترین هزینه ها برای این منظور نیز شامل همین بخش است.
سایر هزینه های دیگر برای اخذ گرید معمولا شامل هزینه های مربوط به سررسیدهای واریزی سامانه ساجات، هزینه کپی مدارک، هزینه ثبت آگهی در روزنامه رسمی کشور می باشد.
البته باید به این نکته نیز توجه داشت که هزینه کلی برای دریافت رتبه بندی، متناسب با نوع شرکت ها متفاوت خواهد بود.
مزایای اخذ رتبه بندی برای شرکت
همانطور که گفتیم گرید هر شرکت بر اساس ملاک های ارزش گذاری، صلاحیت های تخصصی و تجربه های علمی و فنی به وی اعطا می شود. به عبارت دیگر مرجع دولتی مذکور جهت اعطای گرید به یک شرکت ابتدا آن را از طریق بررسی، توان مالی و اقتصادی، تعداد نفرات و کارآیی آن ها، اظهار نامه آخرین سال کاری، توان فنی و مهندسی و علمی، سوابق بیمه ای، تجربه کاری، صحت انجام قراردادها و غیره مورد ارزیابی قرار داده و رتبه مناسب را بر حسب استحقاقی که دارد به آن می دهد. بنابراین شرکت هایی که دارای گرید، مخصوصا با اعداد نزدیک به یک هستند، شانس بسیار بالایی جهت پیشرفت و موفقیت دارند. در ادامه مطلب ما برخی از فواید رتبه بندی و اخذ آن را برای شرکت ها و منافع ملی کشور را معرفی خواهیم کرد.
- برخورداری از امکان عقد قرارداد با سازمان ها و ارکان های دولتی، زیرا سازمان ها و ارگان های دولتی طبق آیین نامه های مصوب اجاره عقد قرار دارد با شرکت های فاقد رتبه بندی را ندارند.
- القای حس رقابت سالم و بدون غل و غش بین شرکت ها، به منظور کسب رتبه برتر
- فراهم شدن شرایط مساعد جهت رشد آبادانی، عمرانی و توسعه کشور
- مشخص شدن نقاط ضعف و قوت شرکت ها برای طرف های قرارداد آن ها
- مساعد بودن شرایط اعتماد شرکت ها و موسسات به یکدیگر و در نتیجه سیر صعودی گرفتن رسد اقتصاد کلی کشور
- مساعد شدن شرایط جهت تصمیم گیری سریع و منطقی سرمایه گذاران برای انتخاب شرکت با رتبه و گرید بالاتر و برتر
- مساعد شدن امکان حضور شرکت در ارزیابی های دیگر نظیر ارزیابی ISQI
- داشتن اثرات مثبت زیاد جهت معرفی برند شرکت به شهروندان و محبوب شدن برند
- داشتن انگیزه بلند جهت برداشتن گام های بلند برای رشد و توسعه شرکت
- مساعد شدن شرایط همکاری با شرکت های خارجی
- فراهم شدن امکان شناسایی راحت نقاط قوت و ضعف و همچنین تقویت نقاط قوت و رفع نقاط ضعف شرکت
- مشخص شدن نقاط تهدید و فرصت شرکت در بازار رقابتی امروزه
- برنامه ریزی و تعیین اهداف بلند مدت برای شرکت
- مشخص کردن اهداف اصلی شرکت