طراحی نما

طراحی نما در یک پروژه ساخت بسیار دارای اهمیت بوده و خواسته یا ناخواسته بر ارزش و قیمت آن تاثیر می گذارد. ساختمانی که دارای نمای جالب و جذابی است، توجه همگان را به سمت خود جلب کرده و نمود خارجی ماندگاری در ذهن و دیگران افراد دارد. در واقع ارتباط اشخاص با یک پروژه ساخت ابتدا از طریق نمای بیرونی آن شکل می گیرد. اهمیت طراحی و دیزاین نمای خارجی ساختمان نه تنها کمتر از نمای داخلی آن نیست، بلکه بیشتر نیز می باشد. زیرا علاوه بر آن که تاثیر چشمگیری بر روی زیبایی بنا دارد، در برابر عوامل مخرب طبیعی نیز از بنا محافظت کرده و نقش حفاظتی نیز دارد. جهت درک بیشتر اهمیت طراحی نما و موضوعات مرتبط با آن لطفاً تا انتهای مطالب همراه ما بمانید.

طراحی نما چیست و چه اهمیتی دارد؟

طراحی نما همان شکل و نمود خارجی ساختمان است که در اولین نگاه و برداشت در ذهن افراد و عابران نقش می بندد و برای حفظ ارزش ساختمان بسیار دارای اهمیت می باشد. به عبارت دیگر طراحی نما به نوعی درصد برخورداری یک بنا از هنر و دانش معماری را در نگاه اول به نمایش می گذارد.

در واقع یک بنا هر چقدر هم که فرم کلی پلان ها و نمای درونی آن زیبا و اصولی ساخته شود، اما نمای بیرونی آن فاقد جذابیت و زیبایی باشد، از دید عموم ارزش چندانی ندارد. به عبارت دیگر طراحی نما نیز همچون سایر قسمت های ساختمان مهم بوده و بدون صرف وقت و انرژی لازم هرگز آنچنان که باید زیبا و درخور توجه نخواهد شد.

امروزه با گذر زمان و افزایش سطح دانش و اطلاعات بشر، طراحی نما کاربرد بسیار گسترده تری نسبت به گذشته بافته و صرفا در زیبای و جلوه آن خلاصه نمی شود. بلکه افزایش استحکام بنا و صرفه جویی در انرژی نیز جزو اهداف مهم طراحی نما به شمار می رود. بنابراین یک پروژه طراحی نمای تخصصی و فنی هنگامی ارزش و اهمیت دارد که سه هدف اصلی، استحکام، زیبایی و صرفه جویی در انرژی در آن رعایت شده باشد.

به طور کلی بر خلاف تصور عموم، طراحی نما نیز همچون سایر مراحل پروژه های ساخت بنا، دارای اهمیت بوده و واجب است که به واسطه اشخاصی متخصص و حرفه ای در این حوزه شکل بگیرد. در غیر صورت کلاه بزرگی بر سر کارفرما خواهد رفت. زیرا بی توجهی او به این امر تا حد قابل توجه ای ارزش مادی و حتی معنوی ملکش را پایین خواهد آورد.

همچنین استفاده از متریال و مصالح با کیفیت و رعایت اصول کلی طراحی نیز مهم بوده و موجب افزایش استحکام و طول عمر سازه در گذر زمان خواهد شد و احتمال نیاز به بازسازی و صرف هزینه های اضافی را نیز بسیار کاهش می دهد. علاوه بر آن در مواقعی که نیاز به فروش سازه باشد، طراحی نمای آن نقش پر رنگی خواهد داشت و اگر اصولی اجرا نشده باشد فرایند فروش را سخت خواهد کرد.

تاریخچه طراحی نما در ایران

بزرگترین و بیشترین آثار تاریخی به جای مانده در کل دنیا شامل بنا و ساختمان است که تعداد زیادی از آن ها در کشور خودمان هستند. شکوه و عظمت نماهای تاریخی به جای مانده از سالیان دراز نشان می دهد که ایرانیان همواره در هنر معماری پیشتاز بوده اند.

از آنجایی که در سده ۳۰۰ هجری مذهب و دین اسلام تقریبا بر تمام بخش های زندگی ایرانیان سیطره یافته است، اکثر معماری های به جای مانده در کشور ما نیز از دین اسلام نشات گرفته و مهندسان معمار آن زمان به دلیل ایجاد حریم خصوصی به سوی سازه های مکعبی شکل روی آورده و با استفاده از آن ها سقوف و دیواره های نمای بیرونی را پوشش دادند.

آثار به جای مانده از دوران قبل و بعد از اسلام در ایران نشان می دهد که ایرانیان از دیر باز در هنر معماری و طراحی بنا دستی داشته و صاحب سبک بوده اند. استفاده از مشبک کارهای بسیار زیبا در بناهای تاریخی به جایی مانده از قبل که حاصل گچ بری ها، آهک بری ها و آجر چینی های خلاقانه هستند، نشان می دهند که طراحی در قدیم نیز دارای ارزش و اعتبار خاص خود بوده و همواره معماران به آن توجه داشته اند.

رابطه طراحی نما با بافت شهری

طراحی بنما علاوه بر آن که با ارزش و اعتبار، زیبای و استحکام بنا در ارتباط است، با سازه و بافت شهری که نشان از هویت آن می باشد، نیز رابطه کاملا مستقیمی دارد. یکی از مسائل و موضوعات بسیار مهم بافت شهری، همگونی آن است که همواره در گرو نما و نمود خارجی و کالبد بناهایی است که در آن ساخته شده اند.

در واقع زیبایی و جذابیت نمای و ظاهر کلی یک شهر با کالبد ساختمان هایی که با کاربری های مختلف در آن ساخته شده اند شکل می گیرد. بنابراین یکی از اصول بسیار مهم طراحی بنا توجه به نوع طراحی ساختمان های مجاور آن است. در غیر این صورت ظاهر شهر شکل و شمایل کاملا متضاد و ناهمگونی به خود خواهد گرفت.

مهمترین مشخصه های فنی طراحی نما

همانطور که گفتیم طراحی نما نیز در جایگاه خود دارای ارزش و اهمیت بوده و دارای اصول و مشخصه های فنی خاص خود می باشد. بنابراین لازم است که هنگام طراح نما به مشخصه های فنی آن توجه کرده و مطابق با همان اصول و چهارچوب اقدام کرد. یک طراح ماهر نما باید قبل از هر چیزی با شیوه ها و سبک های نمای ساختمان آشنا بوده و بداند که نمای ساختمانی که قصد طراحی آن را دارد به دنبال چه هدفی است. به طور کلی مهمترین مشخصه های فنی طراحی نما شامل موارد زیر است.

• ضریب انتقال اصوات مخصوصا در شهرهای بزرگ به عنوان عایق صوتی مناسب
• سطح مقاومت و دوام  مواد و مصالح در مقابل زلزله
• سطح مقاومت مواد و مصالح ضربات وارده
• سطح مقاومت مواد و مصالح در مقابل کاهش شدید دما و یخ زدگی
• ضریب انتقال حرارت متریال نسبت به عملکرد حرارتی مختلف
• سطح مقاومت مواد و مصالح در مقابل  آتش سوزی
• انعطاف داشتن مواد و مصالح کاربرد در طراحی نما های خاص و منحصر به فرد
• قابل اجرا بودن سبک مورد نظر در بناهای مرتفع
• انتخاب سبکی که دارای طراحی زیبا، جذاب و دلنشین باشد
• حفظ ارتباط بین فضای داخلی و خارجی بنا
• توجه به بافت و نمای ساختمان های مجاور به منظور حفظ هماهنگی و پیشگیری از ایجاد تضاد در بافت شهر
• توجه به سرعت اجرای کار
• نرخ قیمت تمام شده طراحی و اجرای نما
• اصول طراحی ساختمان
• طراحی نما به سبک کلاسیک

انواع سبک های طراحی نما

با کمی دقت و توجه به ظاهر و‌ کالبد سازه های و ساختمان های موجود در سطح شهرها و همچنین خارج از شهرها و ساختمان های ویلایی به روشنی می توان تفاوت های بارز بین آن ها را مشاهده نمود. این تفاوت حاکی از تنوع در سبک های قابل اجرا در بنا است. در ادامه مطالب ما برخی از مهمترین و رایج ترین سبک های طراحی نما را معرفی و بررسی خواهیم کرد.

• طراحی نما به سبک کلاسیک:

طراحی نمای کلاسیک یکی از رایج ترین طراحی ها بوده که اصل مهم در این سبک، رعایت تناسب میان متریال و اجرای مورد استفاده در اجرای آن است. همچنین استفاده از حجم و عناصر پیش ساخته جهت طراحی کالبد نمای کلاسیک نیز یکی دیگر از موارد مهمی است به وفور به چشم می خورد.

به عنوان مثال استفاده از ستون های تزیینی با ابعاد کوچک، استفاده از ستون های مقطع دایره ای شکل، استفاده از سر ستون های کله کاوی، استفاده از قاب پنجره، گلوله، کتیبه، قوس های بزرگ با نقوش ظریف از جمله المان‌هایی هستند که در این سبک طراحی نما به چشم می خورند.

این سبک نماسازی قابل کپی برداری نبوده و دارای دسته بندی های مختلفی نظیر رومی، ویکتوریایی، هخامنشی و غیره است. همچنین اجرای این سبک بسیار تخصصی بوده و کوچکترین اشتباه و خطا در آن ممکن است با خسارات جبران ناپذیر مالی و جانی به همراه باشد.

• طراحی نما به سبک رومی:

طراحی نما به سبک رومی یکی از زیباترین و در عین حال تأثیرگذارترین سبک های طراحی نما بوده و از زیر مجموعه های نمای کلاسیک به شمار می رود. منتهی به دلیل آن که  در کشور ما مدل سازی و طراحی نما با تمرکز بر فرهنگ ایران صورت می گیرد این سبک جایگاه چندانی ندارد.

باید متذکر شویم که این سبک طراحی فقط مختص به روم باستان نبوده و بخش زیادی از آن را معماری دوران معاصر دنیا تشکیل می دهد.

• طراحی نما به سبک چوبی:

طراحی نما چوبی یکی از زیباترین سبک های طراحی است که در برخی موارد با ترکیب شیشه و فلز مورد استفاده قرار می گیرد. چوب ترموود یکی از مهمترین چوب های مورد توجه برای طراحی این سبک به شمار می رود. نمای چوب با تمام زیبایی و جذابیت های که دارد، در مقابل نفوذ حشرات و آتش سوزی مقاومت چندانی نداشته و به همین دلیل چندان مورد توجه قرار ندارد.

• طراحی نما به سبک مدرن:

این سبک در هزاره سوم رواج پیدا کرده و در کشور ما نیز مورد توجه قرار گرفته است. در این سبک طراحی نما از کالبد سازه های ساختمانی، طرح های بسیار متنوع و جذاب به جای می ماند که علاوه بر افزایش ارزش اقتصادی بنا انرژی مثبت سازه و محیط اطراف آن را نیز افزایش می دهد.

در این سبک طراحی نما بر خلاف طراحی نما کلاسیک حذف جزئیات طراحی و ایجاد سادگی عناصر به کار رفته در آن است. به عبارت دیگر یکی مهمترین اصول طراحی نما مدرن سادگی آن است. دیگر اصول مهم در این سبک رعایت تناسب بین المان ‌ها و عناصر آن می باشد. کاربردی ترین مصالح در طراحی نمای مدرن شیشه و بتن بوده و اغلب برای طراحی نمای ویلا و اماکن عمومی بسیار مورد توجه است.

• طراحی نما به سبک میترال:

در این  سبک نما بیشتر از سنگ های مرمر و معدنی استفاده شده و در عین حالی که دارای مقاومت و زیبایی قابل قبولی است یکی از سبک های اقتصادی و مقرون به صرفه به شمار می رود. دیگر ویژگی های مثبت این سبک مقاومت در برابر آتش سوزی است. منتهی این سبک مقاومت و دوام چندانی در برابر رطوبت ندارد.

• طراحی نما به سبک مینیمال:

طراحی نما مینیمال نیز همچون طراحی مدرن از اصل ساده گرایی و حذف تزئینات تبعیت می کند و عموما فقط دو نوع مصالح در آن استفاده می گردد. از آنجایی که روحیه ایرانیان با تجمل گرایی اجین است این سبک چندان در کشور ما مورد توجه نیست.

• طراحی نما به سبک نانو:

این سبک نما اغلب برای افزایش مقاومت در برابر رطوبت و افزایش طول عمر بنا مفید بوده و شامل سه نمای نامرئی برای حفاظت سطوح می باشد.

• طراحی نما به سبک اسلامی:

طراحی نما با سبک اسلامی، در کشور ما بیشتر در گذشته مورد توجه قرار داشته و اکثریت بناهای تاریخی موجود نیز به روشنی گواه این ادعای ما است. در این سبک طراحی نما اغلب از آجرهای خشتی مکعبی استفاده می شود و تمرکز معمار بر روی ایجاد نقوش هندسی در نما می باشد.

مصالح کاربردی در طراحی نما

مصالح مورد استفاده برای طراحی و اجرای نما، معمولا با نوع سبک ارتباط مستقیم دارد. همچنین نوع متریال انتخابی به سطح مقاومت آن در برابر عوامل جوی و محیطی نیز بستگی داشته و به طور کلی تمامی مصالحی که در نمای ساختمان به کار می روند، دارای یک سری مزایا و معایب هستند. به همین دلیل نمی توان از بین آن ها یک مورد را به طور مطلق به عنوان بهترین انتخاب کرد. اما این امکان وجود دارد که بر اساس نوع سبک طراحی و موقعیت جغرافیای محل سازه، بر روی گزینه مناسب تر انگشت گذاشت.

به طور عمده مصالحی که در طراحی و اجرای نمای ساختمان قابلیت استفاده و کاربرد دارند به شرح زیر است.

• انواع و اقسام سنگ های طبیعی و معدنی:

معمولا سنگ هایی که در کالبد یک ساختمان به کار می روند در دو گروه بزرگ آهکی و آذرین دسته بندی می شوند و مقاوم ترین نوع آن ها در برابر عوامل جوی برای این منظور انتخاب می شوند. بنابراین اولین و مهمترین اصلی که در انتخاب سنک های طبیعی و معدنی در این رابطه مورد توجه قرار دارد درجه کیفی آن ها است.

به طور کلی استفاده از سنگ های طبیعی در طراحی نما به دلیل عواملی همچون دوام بالا، وزن متعادل، تنوع و زیبای بالا، انعطاف پذیر و قابل استفاده بودن در تمام سطوح می باشد.

• سنگ های مصنوعی:

سنگ های مصنوعی نیز از جمله متریال های قابل استفاده در طراحی نما هستند که در سازه های ساختمانی کاربرد دارند. این نوع متریال نیز همچون سنگ های طبیعی از  تنوع و طرح و رنگ بالایی بهره مند بوده و علاوه بر داشتن مقاومت کششی و فشاری بالا فرایند نصب و اجرای راحتی دارند.

• سیمان:

سیمان به دلیل داشتن خاصیت چسبندگی بالا یکی از پرکاربردترین مصالح در صنعت ساخت و ساز است که طراحی بنا نیز از این قاعده مستثنی نبوده و در بسیاری از موارد در اکثریت سبک ها این متریال کاربرد دارد‌. همچنین یک فاکتور بسیار مهم جهت افزایش سطح ایمنی و مقاومت بنا بوده  و به همین دلیل همراه بلا استثنا در تمامی سازه ها عمرانی و ساختمانی کاربرد دارد.

سیمان علاوه بر افزایش استحکام و قدرت بنا، یکی از عوامل بسیار مفید در پیشگیری از انتشار آتش سوزی در ساختمان نیز به شمار می رود.

• شیشه:

فلسفه استفاده شیشه در طراحی نما اغلب به دلیل نیاز انسان به نور و روشنایی طبیعی است. بنابراین می توان گفت جهت استفاده از این اصل مهم در زندگی استفاده از شیشه در نمای بنا بسیار مهم می باشد. البته علاوه بر دریافت نور طبیعی استفاده از شیشه دارای مزیت های دیگر نظیر کاهش بار مرده سازه، تامین دید مناظر خارجی و طبیعی و افزایش سرعت اجرای بنا است.

خوشبختانه امروزه به دلیل افزایش روز افزون تکنولوژی تولید این متریال، قابلیت های بهره گیری از آن نسبت به قبل بسیار افزایش یافته و با بهره بردن از انواع و اقسام شیشه با کیفیت و کاربرد ایده آل می توان از آن جهت افزایش جذابیت و زیبای نما استفاده مضاعف برد.

• کامپوزیت:

کامپوزیت از چند نوع مواد تشکیل شده است و به همین دلیل دارای مقاومت و استحکام مناسبی در طراحی نما می باشد. این نوع متریال قابل استفاده در طراحی نما دارای انواع مختلفی نظیر پنل آلومینیومی طرح سنگ، پنل آلومینیومی طرح چوب و پنل آلومینیومی چوبی هستند که افراد می توانند بسته به نوع نیاز و سلیقه خود گزینه مناسب را انتخاب کنند.

• آجر:

آجر نیز از جمله موارد پرکاربرد در طراحی نما بوده که در حال حاضر بیشتر در نماهای سبک سنتی مورد استفاده قرار می گیرند. معمولا آجر مورد استفاده در طراحی نما به دو نوع شیلی و رسی تقسیم می شوند که به شکل خشک و تر می توان از هر دو نوع آن در طراحی بنا بهره برد.